Organisaties moeten over hun schaduw heen stappen om naar de gezamenlijke opgave te kijken

Theo Reinders: Een bruggenbouwer voor waterveiligheid in Limburg
Met een "verleden in de Maas" en veel ervaring in samenwerking tussen verschillende organisaties en disciplines is Theo Reinders de aangewezen persoon om leiding te geven aan het programma. Theo vindt het inspirerend om over organisatiegrenzen heen te kijken en de prioriteit te leggen bij de gezamenlijke maatschappelijke opgave.

Maatregelen in stroomversnelling
Het programma WRL heeft als opdracht om de maatregelen te versnellen en doet dit door samenwerking met betrokken overheden aan te jagen, waarbij de gezamenlijke opgave centraal staat. Hoewel er vooruitgang wordt geboekt, is het belangrijk om te benadrukken dat het een langdurig proces is dat niet van de ene op de andere dag kan worden voltooid. Versnelling betekent in deze context dat plannen die oorspronkelijk waren geprogrammeerd voor 2040-2050, nu worden versneld naar 2035.

"Versnellen betekent nog steeds dat je de nodige jaren met elkaar onderweg bent."

Burgergerichte aanpak: Van inwonersonderzoek naar waterveiligheidsmaatregelen
Theo geeft aan dat water nooit voor 100% kan worden tegengehouden en dat het van essentieel belang is om burgers en bedrijven voor te bereiden en bewust te maken van wat ze moeten doen tijdens wateroverlast. Bij het ontwikkelen van een aanpak om het klimaatbewustzijn en de zelfredzaamheid van inwoners te vergroten, was de eerste stap om burgers zelf te vragen wat zij belangrijk vinden. Team WRL heeft opdracht gegeven voor een inwonersonderzoek dat inzicht geeft in welke mate inwoners van Limburg voorbereid zijn op extreme wateroverlast en welke informatie en ondersteuning ze nodig hebben. Theo neemt uit het onderzoek onder andere mee dat extreme wateroverlast mensen nog lange tijd bezighoudt.

"De overstromingen hebben een enorme impact gehad, mensen hebben het er nog over: het doet iets met ze."
Verder geeft het onderzoek goed inzicht in hoe inwoners het snelst en gemakkelijkst kunnen worden bereikt in (dreigende) crisissituaties. Zo geven de meeste respondenten aan dat ze informatie over wateroverlast het liefst via de gemeentelijke website of via één specifieke website willen ontvangen. Deze impact werd eind juni van dit jaar duidelijk toen er weer overlast door water was in Valkenburg. Er was extreme neerslag en de riolering kon de afvoer niet aan. Er was toen geen probleem met de waterstand in de beken.

"Maar voor burgers is water, water: wegen overstroomden en kelders liepen vol."

Als gevolg verbonden mensen wat er eind juni gebeurde met de overstromingen van 2021, maar die gebeurtenissen zijn van een heel andere orde. Als de beken binnen de oevers blijven kan een bui nog steeds voor overlast zorgen.

"Het is belangrijk dat mensen begrijpen dat niet alle watersituaties hetzelfde zijn en daar ligt een taak voor ons als overheid. Zodat ze in alle situaties alert zijn"

Eén van de stappen die wordt gezet in het vergroten van het klimaatbewustzijn en de zelfredzaamheid van inwoners, is het doorontwikkelen van een "early warning"-systeem. Dit systeem maakt het mogelijk om inwoners op maat te informeren over de verwachte wateroverlast in hun directe omgeving. Verder is er sinds 23 mei ook een scenario 'Waterveiligheid' toegevoegd aan de Risk Factory Limburg Noord. De Risk Factory is een belevingscentrum waar basisschoolleerlingen en senioren risicosituaties ervaren. Na het beleven van het scenario 'Waterveiligheid' weten deelnemers wat ze moeten doen als het water komt. Een ander initiatief is het ontwikkelen van één platform met alle informatie over water vóór, tijdens en ná een crisis.

Geen grenzen voor water
Theo geeft aan dat een belangrijke uitdaging in het bereiken van een waterrobuust Limburg op procesmatig vlak ligt. Water trekt zich niets aan van land- of provinciegrenzen; het stroomt van het ene gebied naar het andere. De Geul begint bijvoorbeeld in België en komt ons land binnen bij Cottesen. Ingrepen bovenstrooms hebben effect benedenstrooms. Samenwerking tussen gemeenten, provincies en landen is dus cruciaal omdat klimaatverandering en natuurlijke processen zich niet houden aan administratieve grenzen. Met België en Duitsland zijn onder andere gezamenlijke waterkeringen aangeschaft. Die keringen kunnen worden neergezet (en verplaatst) naar plekken waar ze nodig zijn, wanneer ze nodig zijn. Theo benadrukt daarnaast het belang van "systeemsolidariteit".

"Een bovenstrooms liggend gebied kan zelf geen last hebben gehad van overstromingen, maar helpt wel om andere gebieden droog te houden door een nieuwe waterberging waarmee het water bovenstrooms wordt vastgehouden."

Theo sluit af met benadrukken dat het aanpakken van de wateropgave gezamenlijke inspanningen en opgavegericht denken en werken, vereist:

“Organisaties moeten over hun eigen belangen en gebruiken heen stappen om effectieve oplossingen te vinden.”

Meer weten? Download het Opbouwplan Programma WRL.