Dit advies beschrijft welke ingrepen en oppervlakten nodig zijn om toekomstbestendige grote wateren te realiseren waar hoogwaardige natuur goed samengaat met een krachtige economie. Hoe hier concreet invulling aan wordt gegeven is een vraag voor de volgende fase maar buiten kijf staat dat de invulling van het ‘waar’ en ‘hoe’ vraagt om een integrale en gezamenlijke aanpak.
Programmatisch aanpak Grote Wateren
De ministeries van I&W en LNV trekken samen op om de grote wateren richting 2050 ecologisch robuust en veerkrachtig te maken. Dit is noodzakelijk om veranderende (klimaat)omstandigheden op te kunnen vangen en de grote wateren in de toekomst economisch te kunnen blijven benutten en verder te ontwikkelen. De ministeries hebben Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) de opdracht gegeven om samen een advies op te stellen om deze opgave te realiseren.
Vier sporen
In het advies wordt de PAGW-opgave geformuleerd aan de hand van vier sporen:
- Realiseer grote eenheden in natuurlijke samenhang (systeembenadering)
- Realiseer leefgebieden van formaat
- Realiseer meer natuurlijke rivierdynamiek
- Agendering knelpunten realisatie doelen biodiversiteit
Per spoor zijn concrete maatregelen uitgewerkt voor vier onderscheiden hotspotgebieden en voor de tussenliggende corridors met stapstenen. Elk gebied heeft daarbij een eigen accent, gebaseerd op de lokale riviereigenschappen op die plek.
Focus op de Maas
Het gebied tussen Eijsden en Maasbracht is aangemerkt als de hotspot Grensmaas. De overige Maas – van Plassenmaas tot Getijdenmaas – wordt gezien als corridor met tussenliggende stapstenen tussen de Grensmaas en de Biesbosch. Voor de hotspot Grensmaas wordt bijvoorbeeld ingezet op een stabiel stromend habitat en een natuurlijke balans in de sedimentdynamiek, vergroten van leefgebieden voor karakteristieke soorten van het rivierengebied en nat-droog gradiëntontwikkeling. Voor de corridor en stapstenen richting Biesbosch wordt naast een groen-blauw lint van diverse ecotopen en grotere stapsteengebieden ook gekeken naar de nat-droog gradiënten en aansluiting bij omliggende gebieden.
Samenhang en samenwerking
Het realiseren van de opgave vraagt om een gezamenlijke inspanning van overheden, beheerders, eigenaren en belanghebbenden in het rivierengebied. Over het PAGW-advies heeft geen formele besluitvorming plaatsgevonden. De weging en uiteindelijke verankering van de ecologische systeemopgave PAGW-Rivieren vindt plaats via het programma Integraal Riviermanagement en de uitvoering van projecten volgt het spoor van de MIRT-besluitvorming. De focus van PAGW ligt op realisatie na 2030 en op aansluiting bij andere lopende gebiedsprocessen en projecten. Een van de eerste resultaten op dit vlak betreft Meanderende Maas, waar de samenwerkingsovereenkomst momenteel bij partijen voorligt ter ondertekening. Hier sluit PAGW aan bij het lopende integrale gebiedsproces dat voortkomt uit het Natuurnetwerk Nederland en het HWBP.
Gedegen onderbouwing
In 2019 en 2020 is door Wageningen Environmental Research (WEnR) en Deltares onderzoek gedaan naar de ecotoopverdeling en het benodigde oppervlak voor duurzame populaties van karakteristieke soorten van het rivierengebied, ook bij veranderende klimaatomstandigheden. De Natuurverkenning Grote Rivieren vormde hierbij het vertrekpunt. De uitkomsten van deze studies vormen de wetenschappelijke onderbouwing van de ecologische systeemopgave PAGW-Rivieren.
Meer informatie
Meer informatie over de PAGW is te vinden op www.helpdeskwater.nl. Voor specifieke vragen over PAGW in het Maasgebied kan je terecht bij Peter Omvlee van Rijkswaterstaat of Gisèlle Snels van RVO.