Op 27 juni vond de Expeditie Klimaatadaptatie 2100 plaats in Tilburg. Om Zuid-Nederlandse waterbestuurders de mogelijkheid te bieden deel te nemen, werd de vergadering van de Stuurgroep Deltaprogramma Maas (SDM) ook in Tilburg gehouden. Dit maakte het efficiënt voor de deelnemers om in de ochtend deel te nemen aan de SDM-vergadering en in de middag aan de conferentie. Deltacommissaris Co Verdaas was hierbij aanwezig en speelde een rol in het conferentieprogramma na de lunch. Tijdens de vergadering van de SDM werden drie belangrijke onderwerpen besproken.
Zesjaarlijkse herijking van voorkeursstrategie Maas
De nationale Stuurgroep Deltaprogramma heeft in 2015 besloten om de vastgelegde deltabeslissingen en voorkeursstrategieën van het Deltaprogramma eens in de zes jaar op een gestructureerde, systematische en zorgvuldige wijze te checken en waar nodig aan te passen aan nieuwe inzichten en opgaven: de zesjaarlijkse herijking. In de periode 2024-2026 wordt de tweede herijking uitgevoerd. In het afgelopen half jaar is de eerste fase van probleemanalyse doorlopen. De programmamanager hield een helder betoog over de drie aanscherpingen die voor de toekomstige strategie van de Maas naar voren komen:
- Waterveiligheid: Sterker inzetten op het verlagen van waterstand bij hoge afvoeren en piekafvoeren door het creëren van ruimte (buitendijks en eventueel binnendijks). Dit faciliteert algehele waterveiligheid langs Maas en in het achterland, immers het onder vrij verval afwateren van zijrivieren raakt minder snel in de knel. Daarnaast vermindert dit de erosieve kracht van de Maas bij piekafvoeren en komt dit zo het beheer van de rivierbodemligging ten goede. Tevens biedt rivierverruiming ook goede synergiekansen voor natuur(-herstel). Tot slot zal rivierverruiming nodig zijn als compensatie van sedimentsuppleties, opstuwende werking van natuur en bij buitendijks versterken van dijken bij bebouwing.
- Laagwaterproblematiek: De Deltascenario’s schetsen de laagwaterproblematiek op de Maas met grote risico’s van watertekort voor diverse vitale functies. De Maas is een belangrijke scheepvaartroute en een cruciale bron voor drinkwater voor Vlamingen en Nederlanders. De laagwaterproblematiek dient in dit licht een volwaardige component van de nieuwe voorkeursstrategie Maas te worden die zich richt op het borgen van een minimaal debiet c.q. waterpeil bij lage afvoeren.
- Internationale samenwerking: De internationale afstemming over te veel en te weinig water voor zowel het hoofdwatersysteem Maas als de grensoverschrijdende zijrivieren dient op een hoger plan te komen.
Tijdens de vergadering gaf Co Verdaas aan blij te zijn met deze nieuwe inzichten: “Er is meer dan waterveiligheid op orde te brengen en te borgen, juist de breedte met laagwater, ruimtelijke inrichting en het grensoverschrijdend karakter van Maas en zijrivieren verdienen meer aandacht.” Hij gaf tevens aan goede hoop te hebben dat het rivierbeheer een stevige plek heeft bij het nieuwe kabinet en noemde in dat verband ook de strategische investeringsagenda uit het Hooflijnenakkoord.
Werkplan IRM
In een korte presentatie heeft Liesbeth Schipper (kwartiermaker Integraal Rivier Management fase 1) de opbouw van het werkplan weergegeven. Er worden drie werkpakketten onderscheiden waar Rijk en regio samen mee aan de slag gaan. Er is een gedragen beeld ontstaan van de organisatie die nodig is voor het vervolg. De bemensing en middelen die dit vergt, zijn onderwerp van gesprek geweest in o.a. het opdrachtgeversoverleg Deltaprogramma Maas. Er is overeenstemming bereikt over de intenties en een ingroeimodel. Punt van zorg is dat aan Rijkszijde de organisatie nu stevig moet worden neergezet en er tegelijkertijd een hoofdlijnenakkoord ligt met een taakstelling voor krimp van het Rijksapparaat. Op 11 juli vindt een volgende Stuurgroepvergadering IRM plaats. Naast de beleidsontwikkeling is op de agenda ook een vervolggesprek voorzien over ‘Stroomlijnen programma’s’ aan de hand van een Maas-casus. Een notitie over de Getijdenmaas/regio Den Bosch is hiervoor de basis, in dit gebied komen diverse programma’s samen: Hoogwaterbeschermingsprogramma, Programmatische Aanpak Grote Wateren, verstedelijkingsstrategie en Kaderrichtlijn Water. Uitdaging is om de procesinrichting en vereisten vanuit de diverse sectorale programma’s meer te harmoniseren.
Actualisatie van Beleidslijn Grote Rivieren en ‘vrije zones primaire keringen’
In vervolg op het gesprek in de SDM-vergadering van 4 april jl. gaf Louise Veerbeek een korte aftrap, waarna Peter van ’t Hoog en Hennie Roorda met presentaties volgden. In het bijzonder voor het Limburgs deel langs de Maas bestaan bij gemeenten zorgen over de voorgenomen actualisaties van beleid en de eerder gedane toezeggingen over de ontwikkelruimte achter keringen als die eenmaal aan de nieuwe normering voldoen. Sprekers gaven aan dat deze afspraken beslist gerespecteerd worden. Deze beleidstrajecten komen voort uit de Tweede Kamerbrief Water en Bodem sturend die in november 2022 naar de Tweede kamer is verstuurd. Uitgelicht zijn de voortgang, ontwikkelingen en implementatie van deze actualisaties, die in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen in de regio’s, waaronder de Maas-partijen worden voorbereid.
Expeditie
Het middagprogramma ging nader in op mogelijkheden in de ruimtelijke inrichting om de klimaateffecten op het platteland en in de bebouwde kom op te vangen. Met een inspirerende presentatie door futuroloog Tessa Cramer werden diverse paneldiscussies geopend.
