Elke dag een beetje beter: naar een robuust systeem voor waterveiligheid

Extreme buien zoals ze in 2021 in Limburg vielen, zouden in West-Brabant ook tot veel wateroverlast leiden. Maar of het tot een waterveiligheidsprobleem leidt, ligt aan de waterstand op de Maas én de zee. Naast de invloed van de zee, vormt het landschap een ander belangrijk verschil tussen Limburg en West-Brabant. Door de heuvels in Limburg kunnen mensen zichzelf sneller naar hoger gelegen gebied verplaatsen. In de polders van West-Brabant is dat lastiger. Dan moeten mensen zich 15 tot 20 km verplaatsen om op hogere delen te komen en de vraag is of je daar in een crisissituatie tijd voor hebt. Dit inzicht was de aanleiding om opnieuw te kijken naar waterveiligheid.

Van techniek naar veerkracht: Veranderende perspectieven op waterveiligheid
Rob vertelt dat we historisch gezien in Nederland vooral hebben ingezet op het gebruik van techniek om zo crisissituaties te voorkomen. Zoals alle waterschappen, is waterschap Brabantse Delta dan ook bezig met dijkverstevigingstrajecten. Maar waterveiligheid gaat verder dan hoogwaterbescherming.

Waterschap Brabantse Delta is ervan overtuigd dat een robuust watersysteem nodig is. In een robuust systeem gaat het niet alleen om voorkomen door waterbeheersing en bescherming tegen hoog water, maar ook om veerkracht. Het idee van een veerkrachtig systeem is dat je erop voorbereid bent dat er iets kan gebeuren dat je niet verwacht, zoals bijvoorbeeld in Limburg in 2021, en dan snel en effectief kan handelen.

Om veerkrachtig te worden is een cultuurverandering nodig. De eerste stap in die cultuurverandering was het voorleggen aan bestuurders dat er geen 100% garantie is op het voorkomen van crisissituaties. Het algemeen bestuur van het waterschap omarmde het voorstel en heeft het overgenomen in haar coalitieakkoord. In het kader van cultuurverandering, wil waterschap Brabantse Delta ook het bewustzijn van inwoners vergroten:

“Het is belangrijk dat mensen zich realiseren dat ze in een gebied wonen met een overstromingsrisico. En als de situatie in Limburg hier plaatsvindt, ontstaat ook hier schade en overlast.”

Herstel was altijd al een belangrijk onderdeel van de waterveiligheidsvisie. Maar de manier waarop er naar herstel gekeken wordt, is veranderd. Historisch gezien, staat de inzet van noodpompen centraal. Maar als het fout gaat, kan het weken, maanden of zelfs jaren duren voor een gebied weer volledig hersteld is. Dan is het noodzakelijk een herstelstrategie te hebben met prioriteiten in de commandostructuur van de veiligheidsregio: wat moet er eerst gebeuren en welke organisatie heeft daar de verantwoordelijkheid voor.

De toekomst zit in grens ontkennend samenwerken
De grootste uitdaging waar waterschap Brabantse Delta nu aan werkt, is samen te vatten in de term “strategisch crisismanagement”. De druk op ruimte is enorm: we hebben een woningtekort, een vraag naar (meer) natuurgronden, landbouwgronden en ook ruimte nodig voor het opwekken van duurzame energie. We moeten anders omgaan met ruimte in de wetenschap dat in het ene gebied het risico op overstroming groter is dan in het andere gebied. Niet alles kan overal, dat maakt het een moeilijke puzzel.

Eerder werd de dijk gezien als verantwoordelijkheid van het waterschap en de verantwoordelijkheid voor stad en landbouw lag bij andere instanties, bijvoorbeeld de gemeente of provincie. Deze puzzel vraagt echter meer en meer afstemming met allerlei partijen. Er moet meer samengewerkt en integraal gekeken worden.

“Je ziet dat je steeds meer in elkaars vaarwater komt. En dat je elkaar moet helpen.”

Waterschap Brabantse Delta richt zich daarom in op “grens ontkennend samenwerken” met instanties in binnen- en buitenland.  We kunnen elkaar helpen, bijvoorbeeld door water bovenstrooms vast te houden.

“Stel dat de bui ten noorden van Antwerpen valt, dan gaat het via ons gebied naar de zee”.

Het waterschap zet in op het versterken van de samenwerking met Vlaanderen. Brabantse Delta werkt bijvoorbeeld met de Vlamingen aan het creëren van een meer natuurlijk beekdal van de grens overstijgende rivier de Mark. Een andere ontwikkeling is de Bouvigne Water Academie: een platform voor kennisuitwisseling waarin op initiatief van waterschap Brabantse Delta samengewerkt wordt met Vlaanderen. Met als doel samenwerking versterken tussen overheden, organisaties, kennisinstellingen en het bedrijfsleven.

Meer weten?
Lees hier de waterveiligheidsvisie van waterschap Brabantse Delta.