‘Ruimte voor de zeespiegelstijging’: Rapport van Kennisprogramma Zeespiegelstijging

“Nederland kan een zeespiegelstijging van vijf meter in de toekomst aan, maar de gevolgen zullen groot zijn en de keuzes ingrijpend”. Dat bleek tijdens het congres van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, op 4 maart in Bussum. Drie zogenoemde denkrichtingen stonden centraal: ‘Beschermen’, ‘Meebewegen’ en ‘Zeewaarts’.

“Het wacht niet, het water” waren de indringende woorden van dichter Erik Jan Harmens die het congres in Bussum opende. De minister van Infrastructuur en Waterstaat en de deltacommissaris lanceerden vijf jaar geleden het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, waarbij drie consortia onderzochten hoe Nederland zich kan wapenen tegen de dreiging van een stijgende zeespiegel. De drie consortia bestonden uit adviesbureaus, kennisinstellingen, overheden en bedrijven. Hun bevindingen zijn samengevat in het rapport ‘Ruimte voor zeespiegelstijging’ en werden tijdens het congres gepresenteerd voor bijna 400 bezoekers.

Hoewel het rapport concludeert dat Nederland een stijging van 5 meter het hoofd kan bieden, zal dit gepaard gaan met toenemende wateroverlast en een schaarste aan zoet water. Echter blijft Nederland volgens het rapport 'veilig en leefbaar'. Het rapport geeft verder aan dat het van essentieel belang is om nu al maatregelen te treffen voor toekomstige klimaatverandering. Potentiële aanpassingen omvatten het verminderen van zout water bij sluizen, het reserveren van ruimte langs waterkeringen en investeringen in infrastructuur. Daarbij is het noodzakelijk dat Nederland genoeg verdienvermogen houdt om klimaatadaptie in het hele land te bekostigen. Dit betekent dat we gebieden waar het economisch verdienpotentieel hoog is, zo lang mogelijk moeten beschermen.

Het rapport biedt drie strategieën voor aanpassing op lange termijn: meebewegen met natuurlijke krachten, versterken van huidige beschermingsstrategieën en zeewaartse aanpak, zoals het aanleggen van een groot meer voor de kust. Op lange termijn zullen ook nationale beslissingen nodig zijn over kwesties zoals waterverdeling, rivierafsluitingen en het stimuleren van bewoning in hoger gelegen gebieden. Denk bijvoorbeeld aan verhoogd of drijvend wonen.

Op het congres van 4 maart werd er het volgende gezegd over de maatregelen per denkrichting:

“De denkrichting ‘beschermen’ bouwt voort op deels al bekende maatregelen zoals het aanvoeren van zand of het wegpompen van overtollig water. De denkrichting ‘zeewaarts’ benut ruimte op zee, bijvoorbeeld in de vorm van een groot kustmeer om hoogwater in rivieren te voorkomen. De denkrichting ‘meebewegen’ richt zich op aangepast landgebruik of bebouwing om water meer ruimte te geven.”

Een keuze maken uit een van de ‘denkrichtingen’ is nu niet aan de orde. Uiteindelijk zal een combinatie van maatregelen het meest effectief zijn. In alle gevallen is het zaak na te denken hoe Nederland de grote hoeveelheden rivierwater van de Rijn en Maas veilig en snel naar de hoge zee kan leiden.

Tijdens het congres spraken ook twee leden van de Jonge Klimaatbeweging juist hun hoop uit voor Nederland. “We kunnen opnieuw de strijd tegen het water winnen”, waren de woorden van Dion Huidekooper. Hij wierp een blik op het jaar 2100, waarin de Deltawerken zijn gerenoveerd, het water de ruimte heeft gekregen en Nederland gestopt is met alles wat slecht was voor de waterkwaliteit.

Meer weten?

Wil je meer weten over de voortgang van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging? Lees dan het samenvattende rapport ‘Ruimte voor zeespiegelstijging’.