Programmatische Aanpak Grote Wateren en de zoektocht naar samenhang tussen gecombineerde opgaven

Afbeelding: PAGW

Tweede tranche
In 2019 was er een uitvraag vanuit het ministerie voor projecten in de tweede tranche. In deze uitvraag werd gevraagd of er in de regio projecten waren die bij konden dragen aan verbetering van de ecologische waterkwaliteit en natuurontwikkeling. Het project Meanderende Maas is in deze tranche gehonoreerd en een mooi voorbeeld van integrale gebiedsontwikkeling. In dit project wordt de verbetering van de dijken gecombineerd met rivierverruiming, natuurontwikkeling en de verbetering van de toegang naar de haven van Oss. In dit project werken tien partijen samen waaronder Natuurmonumenten.

Derde tranche
In 2021 bij de uitvraag van de derde tranche hebben meer partijen gehoor gegeven aan de oproep. Het besluitvormingsproces zag er anders uit dan de tweede tranche. Drie werkgroepen zijn aan de slag gegaan met het opstellen van selectie criteria, met als gevolg dat de criteria transparanter waren dan bij de tweede tranche. Dat was ook nodig, omdat de volledige vraag 860 miljoen euro was en er was 348 miljoen euro beschikbaar.

Voor de derde tranche, zijn er langs de Maas vijf voorstellen ingediend, waarvan er twee in de zuidelijke Maasvallei zijn afgewezen. Afgesproken is dat dat de preverkenning Grensmaas-Maasvallei  ook voor deze projecten in beeld brengt wat de mogelijkheden zijn voor maatregelen ter verbetering van de ecologie. Afgelopen zomer (verwijzing naar eerdere vermelding in de MIB) is het startbesluit Vierwaarden getekend waar PAGW ook een integraal onderdeel van is. Twee projecten zitten nog in de wachtkamer. Een besluit voor medefinanciering vanuit PAGW wordt binnenkort verwacht.

Op weg naar een volgende tranche: het belang van integraal werken
De verwachting is dat nieuwe tranches in de toekomst een plek gaan krijgen. In deze volgende tranches wordt geld beschikbaar gemaakt voor uitvoering in het jaar 2033. In die toekomstige tranche, zullen de criteria betrekking hebben op hoe goed een project past binnen de totale systeemopgave.

We gaan in de PAGW binnenkort een onderzoek doen om een beter beeld te krijgen van wat nodig is voor het systeem functioneren van de rivieren en wat we dan van de projecten moeten vragen. Per project willen we eerst een landschap ecologische systeem analyse doen. Op basis van het DNA van het gebied, kunnen we dan bepalen wat de mogelijkheden zijn voor de ecologische waterkwaliteit, extra natuurontwikkeling en ecologische meerwaarde, maar ook goed proberen te onderzoeken wat de bijdrage aan het volledige systeem is.

“We willen in de rivieren heel nadrukkelijk proberen om de opgaven samen te voegen: dus integrale samenhang vorm gaan geven.”

Als PAGW hebben we alle partners nodig om de opgave vorm te geven. We moeten stapsgewijs aan de systeemopgave werken. Elke kleine bijdrage aan de systeemgerichte aanpak is er eentje. We kunnen niet alleen een natuuropgave realiseren, dat doen we altijd in samenhang met andere opgaven in het gebied. We zoeken naar verbinding met IRM om in gezamenlijkheid de gebiedsgerichte opgave vorm te geven. Ook denken we na over hoe we dat financieren en hoe we de verantwoording vorm geven. Daar hebben we de bestuurders heel hard bij nodig.

Peter geeft aan dat we nu veel afstemmen tussen Rijk en regio, maar ook de afstemming intern de beleidsterreinen van het Rijk is nodig. Het beleid is nu sectorspecifiek en prioritering van maatregelen gebeurt nu sectoraal. De prioritering van dijkprojecten gebeurt in het hoogwaterbeschermingsprogramma geheel onafhankelijk van de prioritering van PAGW-projecten, om een voorbeeld te noemen. De uitdaging voor het Rijk is om daarin samenhang te brengen.

Peter stelt de vraag “Hoe kunnen we nu samen aan de slag gaan: bodemerosie tegengaan en tegelijkertijd aan de opgave voor PAGW werken en daarbij scheepvaart ook een plek geven?” Deze vraag illustreert de grote uitdaging voor PAGW rivieren mooi: het is een zoektocht hoe we de gecombineerde opgaven slim in gebieden samenbrengen en efficiënt tot uitvoering laten komen.